If you’re thirsty, drink water, but … Keep in mind that drinking too much water is dangerous too. If you’re on ecstasy, stick to a maximum of two glasses per hour.
Mijn collega de systeemtherapeut tuurde naar de informatieve posters over drugs. ‘Wisten jullie dat? Ik dacht altijd dat je vanwege risico op oververhitting veel moest drinken bij xtc-gebruik.’
‘Je hoort tegenwoordig wel veel over het risico van een watervergiftiging bij hardlopen’, aarzelde onze sportieve collega gedragstherapie. ‘Misschien is dit hetzelfde?’
Achter ons ontplofte de Arena. We waren niet op een congres over alcohol en drugs, maar op het Amsterdam Dance Event. Een hachelijke onderneming met acht psychotherapeuten op leeftijd.
De groepstherapeut uit ons gezelschap schalde boven de dreunende beat uit: ‘Misschien is dit het moment om stil te staan bij de vraag die nog niet aan de orde is geweest, maar wel gesteld moet worden.’ Fronsend keken we van hem naar de poster en terug. Hij ging toch niet net zo belegen doen als op het werk?
‘We hebben niet besproken wat jullie vanavond doen met drugs’, vervolgde hij. ‘Misschien is het goed dat van elkaar te weten?’
‘Ik hou het op Chardonnay’, giechelde de systeemtherapeut. Ze stak haar plastic bekertje witte wijn op: ‘Proost.’ Ook de rest van de groep schudde resoluut het hoofd.
Door de entourage moest ik denken aan een intake van enkele weken geleden. Herman, een twintigjarige student, meldde zich aan voor psychotherapie. Hij leefde doordeweeks teruggetrokken in zijn studentenstad, voelde zich somber en haalde slechte studieresultaten. In het weekend daarentegen ging hij met zijn oude middelbareschoolvrienden stappen. Lange avonden in de kroeg met alcohol en cocaïne. Dancefeesten met xtc, GHB, speed en ketamine. Zijn hulpvraag betrof de somberheid. Betrof maandag tot en met donderdag. Betrof zijn mislukkende studie. Niet de kroeg, de dansfeesten, de middelen.
Het leek mij evident dat zulke intensieve weekenden doordeweeks hun tol eisten. Herman verwierp die suggestie direct. Ik maakte me daarom zorgen over zijn gebrek aan inzicht. Maar rondkijkend op het dancefeest zag ik vele Hermans. Spijkerbroek, gympen, strakke kaken. Jongens met ogen op steeltjes. Gelukzalig glimlachende meisjes. Af en toe iemand die werd afgevoerd. En allemaal tegelijk mee in de kracht van de deejays: put your hands up in the air.
Herman was niet de eerste die me het afgelopen jaar aan het denken zette over alcohol en andere drugs. Mary, een vrouw van middelbare leeftijd, kwam in behandeling voor een chronische posttraumatische stressstoornis. Zij bleek alle avonden te blowen. En Joke, die naast haar PTSS een comorbide depressie had, tikte aardig wat wijn weg per dag. Net als bij Herman was het middelengebruik niet hun reden om zich aan te melden. Sterker nog: beide dames wilden graag doorgaan met hun gebruik. In de woorden van Mary: ‘Zonder blowen kan ik niet slapen en zonder slaap voel ik me helemaal ellendig.’ In de woorden van Joke: ‘Na het werk een glaasje bij het koken, en bij het eten een mooie fles samen met mijn man, dat zijn nou juist de momenten van de dag dat ik even alle narigheid vergeet.’
Net als veel collegae ben ik in de afgelopen jaren steeds specialistischer gaan werken. Bij comorbide stoornissen verwijs ik door naar andere instellingen of we voeren duobehandelingen uit. Ik leefde in de veronderstelling dat ik mijn patiënten daarmee de beste behandeling bood: specialistische kennis maximaal benutten. En in de praktijk werkt dat vaak goed. Maar bij Mary en Joke kreeg ik de verwijzing niet voor elkaar. Geen van beiden zag hun gebruik als probleem. Toen zij daar na een paar gesprekken anders over gingen denken, was het volgende obstakel dat ze niet naar een andere instelling wilden om hun middelengebruik aan te pakken. Waarom behandelde ik ze daar niet zelf voor? Wat waren dat voor dwaze schotten? Terechte vragen. Maar had ik zelf nog voldoende in huis om problematisch middelengebruik of verslaving te behandelen?
Ik besloot het ontschotten tussen psychiatrie en verslavingszorg in het klein uit te proberen. Daarvoor moest ik eerst letterlijk achter schotten zoeken: op zolder stond een doos met oude studieboeken over verslaving. Daarna zocht ik in mijn tijdschriften naar recente informatie. Ook nam ik me voor om bij de eerstvolgende congressen die ik zou bezoeken, workshops over middelen te volgen. Maar bij die congressen stonden geen workshops, lezingen of symposia over verslaving geagendeerd. En ook in mijn tijdschriften vond ik nauwelijks hoofdartikelen over dit onderwerp. Zou de scheiding in de ggz ook doorlopen in tijdschriften, cursussen en congressen? Een specifiek tijdschrift of congres over verslaving was zo gevonden, maar dat was juist niet wat ik zocht.
Het was tijd om mijn netwerk aan te spreken. Een collega uit mijn stagetijd reageerde gelukkig gelijk op mijn twitteroproep. Haar antwoorden waren klip en klaar.
‘Ga aan de slag. Zorg dat je basiskennis hebt over veelvoorkomende middelen, bekend bent met motiverende gespreksvoering en als cognitief gedragstherapeut het nieuwe protocol beheerst.’
Mary en Joke zijn inmiddels een tijd abstinent. We zochten samen informatie op internet, dachten na over de nadelige gevolgen van gebruik en gewenste veranderingen, en bedachten alternatieven. Wat een heldinnen. Ondanks haar angst om niet te kunnen slapen, staakte Mary het blowen. Een Joke gaf haar enige plezierige moment van de dag op. Gelukkig vielen de gevreesde rampen mee. Sterker nog: Jokes depressie klaarde op en we konden snel lege artis hun PTSS behandelen.
Of Herman het ook zo gaat doen? Ik weet het niet, maar ik ben Mary en Joke dankbaar dat ze me uitdaagden tot ontschotting.
Met mijn collegae sprak ik de ultieme ontschotstrategie af. Jaarlijks een congres laten schieten en in plaats daarvan een dancefeest bezoeken. Weten we zeker dat we de meest recente informatie te pakken hebben.
