Hanneke Bot

Sanne Bruijniks

Omdat behandeleffecten voor depressie suboptimaal zijn en veel patiënten na een succesvolle behandeling weer terugvallen, is het van belang om te onderzoeken hoe en voor wie bestaande behandelingen geoptimaliseerd kunnen worden. Een manier om na te gaan hoe we de behandeling voor depressie kunnen optimaliseren, is door huidige behandelingen te ontrafelen en er op deze manier achter te komen wat nu precies voor wie het beste werkt. Behandelingen kunnen worden gezien als een pakket van een groot aantal therapeutische procedures (de technieken die worden uitgevoerd door de therapeut), die veranderprocessen in de patiënt in gang zetten. De aanname van psychotherapie is dat deze combinatie van therapeutische procedures en veranderprocessen leiden tot een vermindering van depressieve symptomen. Observationeel en experimenteel onderzoek kunnen elkaar aanvullen en helpen om te ontdekken welke therapeutische procedure precies voor wie werkt. In dit artikel bespreek ik aan de hand van twee grote gerandomiseerde onderzoeken de stand van zaken hoe en voor wie therapeutische procedures werken in cognitieve gedragstherapie (cgt) en interpersoonlijke psychotherapie (ipt) voor depressie. Allereerst bespreek ik de rol van sessiefrequentie en kwaliteit van therapie in het mogelijk verbeteren van de behandeling. Vervolgens presenteer ik nieuwe resultaten over werkingsmechanismen in cgt en ipt voor depressie en laat ik zien hoe experimenteel onderzoek kan helpen om de causale effecten van potentiële werkingsmechanismen in psychotherapie voor depressie in kaart te brengen. Tot slot presenteer ik recente bevindingen die erop wijzen dat de leercapaciteit van de patiënt een belangrijke rol kan spelen in hoe goed de patiënt in staat is om van therapeutische procedures te leren en te profiteren. Dit kan een aanknopingspunt zijn om extra (leer)ondersteuning te bieden voor de patiënten die dit nodig hebben. Ik sluit af met een discussie en aanbevelingen voor vervolgonderzoek en de praktijk.

Suzanne C. van Bronswijk, Lotte H.J.M. Lemmens

Verbeterde behandeltoewijzing kan succes van depressiebehandelingen vergroten. Doel van dit onderzoek was het vergelijken van klinische behandeladviezen met statistische behandeladviezen bij selectie van cognitieve therapie (ct) of interpersoonlijke psychotherapie (ipt) voor depressie. In een gerandomiseerde behandelstudie naar ct en ipt werd voor elke deelnemer een klinisch behandeladvies geformuleerd door behandelaren, en een statistisch behandeladvies gegeven met de Personalized Advantage Index (pai). Depressie-ernst werd bekeken aan het einde van de behandeling en gedurende zeventien maanden follow-up. Personen die door randomisatie waren toegewezen aan de behandeling volgens het statistische behandeladvies waren minder depressief in vergelijking met degenen die de niet-geadviseerde behandeling ontvingen. Dit effect werd niet waargenomen bij degenen die al dan niet behandeling ontvingen volgens klinische behandeladviezen. Wanneer behandelaren ipt adviseerden, hadden deelnemers zelfs een hogere depressiescore wanneer zij ook daadwerkelijk ipt ontvingen in vergelijking met degenen die ct kregen. Statistische behandeladviezen presteren beter dan klinische behandeladviezen bij selectie van depressiebehandelingen.

Bas Schuurmans, Suzanna Feddes

Deze studie maakt gebruik van het hermeneutisch single-case efficacy design (hsced) om de effecten te onderzoeken van een geïntegreerde, inzichtgevende behandeling bij een Dutchbat-III-veteraan met ptss en agressieregulatieproblematiek, nadat eerdere traumabehandeling onvoldoende klachtreductie liet zien. Doel van de studie is het exploreren en identificeren van belangrijke aspecten van het therapieproces en andere gerelateerde factoren die tot verandering leiden. In het bijzonder is gekeken of het begrip moreel trauma tijdens de behandeling meerwaarde heeft. Op basis van diverse kwantitatieve en kwalitatieve uitkomstmaten mag worden geconcludeerd dat de client een betekenisvolle positieve ontwikkeling heeft laten zien gedurende het therapieproces.

Marte Kaan

Jeroen Alleman

Hanneke Bot, Sjoerd Colijn

Frank van der Horst

Marie-José van Hoof, Quirine de Bruijn