Hanneke Bot

Erik Jongman, Hanneke Bot
Er is in Nederland weinig tot geen onderzoek gedaan naar de effectiviteit van therapeutische interventies in het forensische veld voor verschillende culturele groepen terwijl een groot deel van de cliënten een migratieachtergrond heeft. In dit artikel wordt de behandeling van een Nederlands-Marokkaanse en een Surinaams-creoolse jongeman in de forensische poliklinische zorg beschreven. De behandeling steunt op de theoretische modellen ‘Beschermjassen’ van Tjin a Die en het schemamodel van Young waarbij wordt aangegeven hoe deze in de behandeling tot uitdrukking komen. De klinische ervaring leert dat het in het werk met andere culturele groepen belangrijk is dat men zijn eigen normen en waarden goed kent, de beelden over een weer aan de orde stelt, de tijd neemt voor de werkrelatie en goed afstemt met elk individu en systeem. De conclusie is dat hoewel er bij beide casussen wel aanpassingen zijn gedaan in de communicatie, de onderliggende patronen bij de jongere en hun gezin niet afwijken van die bij jongeren zonder een migratieachtergrond.

Akke Veerman-Hoornstra
De individuatie-separatietheorie van Margaret Mahler wordt gebruikt om de ontwikkeling in de kindertijd en om het overmand worden door onmacht en hulpeloosheid in het látere leven, te begrijpen. Dat reguleren van onmacht en hulpeloosheid is een levenslang proces. Novick en Novick (2010, 2011) noemen het overmand en driftig worden het gesloten systeem van zelfregulatie. Bij overvallen worden door onmacht kan splitsen optreden, het verdelen van de wereld in goeden en slechten omdat de ambivalentie nog niet verdragen wordt. Dat geldt zowel voor vluchtelingen/immigranten als voor ‘thuiszijnders’ en hun kinderen. Het ontwikkelen van emotionele spieren om heftige emoties te kunnen verdragen (Novick & Novick, 2010, 2011), behoeft onderhoud. Immigratie/vluchtelingschap betekent een derde individuatie-separatiefase. Het is een periode waarin veel van ouders en kinderen gevraagd wordt. In het artikel komt naar voren hoe die processen kunnen verlopen en hoe het gevoel van veiligheid op micro- en macroniveau bevorderd kan worden.

Jeroen Knipscheer
Hoewel wetenschappelijke evidentie over toepasbaarheid en effectiviteit van psychotherapeutische interventies bij populaties met een migratieachtergrond nog altijd gering is, lijkt het behandeleffect bij deze groepen doorgaans kleiner dan bij de meerderheidspopulatie, en zijn no-show en drop-out vaak substantieel hoger. ‘Cultuursensitieve zorg’ zou bijdragen tot het optimaliseren van de hulpverlening aan deze doelgroep. Wat die zorg precies behelst en hoe dat concreet vorm te geven, is echter nog weinig helder omschreven. In dit artikel staat de vraag centraal hoe een psychotherapeut het repertoire aan gangbare evidence-based behandelingen effectief kan inzetten bij patiëntengroepen met een migratieachtergrond. Cruciaal blijken het verwerven van culturele competenties en het aanpassen van behandelmethodieken. Essentieel is enerzijds de exploratie van betekenisgeving aan klachten en oorzaken en anderzijds afstemming om te komen tot een gemeenschappelijk ziekteverklaringsmodel en behandeldoel. Daarnaast is aandacht voor actuele (veelal maatschappelijke) stressoren alsook voor systemische aspecten van belang voor het welslagen van de behandeling.

Hanneke Bot

Peter Daansen

A. van Driel-Corthals

D. van der Heide

Kirsten Hauber

Maud Schaepkens