Marie-José van Hoof

Moniek Thunnissen, Alike Visser, Guido Machielsen
Binnen de psychotherapie is er de laatste jaren een tendens tot het overstijgen van de verschillende therapiescholen en het benadrukken van algemeen werkzame factoren, zoals de therapeutische relatie. In deze ontwikkeling, waarbij de aandacht voor techniek verschuift naar aandacht voor de therapeutische relatie, kan transactionele analyse (ta) als methode van psychotherapie, opnieuw een rol gaan spelen. In dit artikel beschrijven wij, na een korte historische schets, een aantal kernconcepten en verschillende recente stromingen binnen ta. Onze conclusie is dat binnen de huidige ontwikkelingen rond therapeutische methodieken en rond het belang van algemene therapievariabelen zoals de therapeutische relatie, ta meer aandacht verdient als een heldere, bruikbare methode in psychotherapie.

Janie van Dijk, Anna Bartak, Paul Wijts
De komst van een nieuwe opleiding tot psycholoog-specialist (kp-pt) nodigt uit tot discussie over methoden van opleiden, waaronder ook de leertherapie. We onderzoeken in dit artikel nut en noodzaak van de leertherapie. In de discussie hierover is een eenzijdige focus op wetenschappelijke evidentie te beperkend. Ook klinische expertise en expert-consensus dienen in beschouwing genomen te worden. Wetenschappelijk bewijs voor het effect van leertherapie op behandelresultaten stuit op methodologische problemen en is daarom ook niet eenduidig geleverd. Wel is het belang aangetoond van de kwaliteit van de therapeutische relatie voor een gunstig behandelverloop. Daarin staat, naast therapeutische vaardigheden, de persoon van de therapeut cruciaal. Onderzoek toont aan dat (leer)therapie bijdraagt aan de ontwikkeling van persoonlijke kwaliteiten van de therapeut. Er is ruime onderbouwing van de positieve uitwerking van (leer)therapie op deze kwaliteiten, waaronder besef van eigen kwetsbaarheden en tegenoverdrachtsgevoelens, reflectief vermogen, zelfvertrouwen, empathie, vermogen zichzelf te bevragen, afstemming op de patiënt. Door de ervaring met leertherapie als integraal bestanddeel van de opleiding is er mogelijk ook later minder schroom om hulp te zoeken, hetgeen bijdraagt aan het voorkomen van grensoverschrijding of uitputting. Concluderend kan gesteld worden dat er een stevig fundament bestaat voor de waarde van leertherapie voor de (aankomende) kp-pt als de veilige plek om zich (verder) te ontwikkelen tot een therapeut van patiënten met complexe problematiek. We sluiten af met het pleidooi voor de vanzelfsprekende plaats van leertherapie in een opleiding die een geïntegreerd geheel vormt: gericht op het verwerven van relevante competenties in samenhang met de persoonlijke ontwikkeling.

Dr. Frederik Boven
Kanner en Asperger behoorden tot de eerste generatie ‘kinderpsychiaters’ die onderzoek deden naar autisme bij kinderen. Op basis van hun klinische ervaring als kinderarts ontwikkelden zij een verschillende theorie over autisme. Er waren wel overeenkomsten: beiden zagen ze autisme als een emotionele stoornis, in plaats van een cognitieve. De namen Asperger en Kanner zijn bekend in het autismeonderzoek. Delen van hun theorieën zijn echter vergeten of onbekend gebleven en worden hier weer gepresenteerd. Beiden beschreven zij een diagnostisch proces dat is onder te verdelen in gedragingen, persoonlijkheid en ontwikkeling. Daarnaast hadden zij ideeën over psychotherapie, waarbij aansluiting bij het individuele kind centraal stond. Hoewel het klassieke theorieën zijn, uit een tijd waarin er nog geen empirisch onderzoek was naar autisme, kunnen ze nog steeds dienen ter inspiratie.

Peter Daansen

Marie-José van Hoof

Jan Willem van Staveren

Sanne Frederiks

Marie-José van Hoof, Maud Schaepkens