Marte Kaan

Marc Hebbrecht
In dit artikel wordt onderzocht hoe het werk van de Britse psychoanalyticus Bion uit de jaren 60 van de vorige eeuw het denken over liefde heeft verruimd. In een inleiding wordt een kort overzicht gegeven van de voornaamste psychoanalytische inzichten met betrekking tot liefde. Vervolgens wordt de bijdrage van Bion besproken. De kern van zijn betoog omvat dat er een transformatie dient plaats te grijpen van de ander leren kennen naar één kunnen worden met de ander. In een rijpe liefdesrelatie komt een integratie van Liefde, Haat en Kennis (in de terminologie van Bion de L-love, H-hate en K-knowledge link) tot stand. Liefdesrelaties kunnen pas slagen als communicatieve projectieve identificatie de boventoon voert, dat wil zeggen dat beide partners in staat zijn om emotionele ervaringen van elkaar aan te voelen, in zich op te nemen, te verdragen, ze draaglijk te maken en als ze verdragen kunnen worden, met elkaar te delen. In een volwassen liefdesrelatie is er een expansie van de psychische container en ontstaat de mogelijkheid van wederzijdse groei. Rijpe liefdesrelaties worden gekenmerkt door wat Bion omschrijft als ‘transformaties in O’: men opent zich voor de partner zoals deze werkelijk is, waardoor men zelf ook verandert. Het welslagen van een liefdesrelatie is afhankelijk van de frustratietolerantie van beide partners en hun vermogen om emotionele ervaringen te modificeren in plaats van ze te ontladen. In het laatste geval is het gevoel niet gericht op het zelf voelen, maar op het teweegbrengen van dat gevoel in de ander.

Rien Van
Alle psychotherapieën zijn ontwikkeld op basis van een theorie over verandering van psychische symptomen. In dit artikel wordt aan de hand van een aantal recente reviews een overzicht gegeven van de wetenschappelijke stand van zaken. Veruit de meest onderzochte factor is de therapeutische relatie. Er zijn duidelijke aanwijzingen voor een behandelaarseffect. Samenwerkingsbreuken kunnen herstellen, tegenoverdracht herkennen en rom-uitkomsten bespreken leiden tot betere resultaten. Voor zelfonthulling wordt een wisselende meerwaarde gevonden. Over alle therapieën heen helpt voor de patiënt het ervaren van empathie, zich emotioneel kunnen uiten en het verwerven van inzicht. Modelgetrouwheid kan niet consistent als predictieve factor worden geïdentificeerd net zo min als de veronderstelde therapiespecifieke werkingsmechanismen. Van belang is dat het onderzoek grotendeels associatief van aard is. Vooralsnog kunnen de bevindingen echter leiden tot de aanbeveling dat behandelaren betere uitkomsten kunnen verkrijgen door competenties in therapieoverstijgende factoren te optimaliseren en responsief en flexibel te zijn in de uitvoering van psychotherapie.

Mirjam Hospers en Dana Sofi
Dit artikel gaat over het inzetten van emdr in de behandeling van veteranen met ptss en andere ’uitzendgerelateerde psychische problematiek’. Met de opkomst van emdr is in de behandeling van ptss – en daarmee ook in het inzetten van emdr als traumaverwerkingstechniek – een verschuiving opgetreden van ‘eerst stabiliseren en dan verwerken’, naar ‘direct verwerken tenzij’. In dit artikel beschrijven we de contextspecifieke factoren van veteranen en andere psychologische processen naast de ptss die een rol kunnen spelen in de behandeling door middel van emdr bij veteranen. We bespreken hoe je je patiënt, in dit geval een veteraan, als individu in zijn context kunt behandelen, waarbij emdr onderdeel is van een meer omvattende behandeling. Daarnaast bespreken we – op basis van onze uitgebreide ervaring met complicaties en stagnaties in de emdr bij veteranen – aandachtspunten die bij de inzet van emdr als traumabehandeling van veteranen nogal eens uit het oog worden verloren, zoals de aanwezigheid van ‘moral injury’ en ‘betrayal trauma’.

Danielle Oprel

Bram Bovendeerd

Carla Flik

Fiona Willgeroth

Iris Hanssen