Maud Schaepkens

Marie-José van Hoof

Trauma en verlies lijken vaak ten grondslag te liggen aan zowel psychopathologie als onveilige gehechtheid. Beide gaan vaak samen met emotieregulatieproblemen. Om de samenhang tussen gehechtheid, psychopathologie en emotieregulatie nader te onderzoeken, beoordeelden we bij 85 adolescenten met aan seksueel misbruik gerelateerde posttraumatische stressstoornis (csa-ptts), klinische depressie en gezonde controles, de gehechtheidsrepresentatie, psychische symptomen, aandachtsbias en emotionele gezichtenverwerking. Ook zochten we naar samenhang tussen onverwerkt-gedesorganiseerde gehechtheid (Ud) en een algemene psychopathologiefactor (gpf), en grijze stof (volume), witte stof (banen) en functionele hersenconnectiviteit in rust (rsfc) in de gehele groep. De hierboven genoemde klinische groepen verschilden niet significant qua psychopathologie en onverwerkt trauma of verlies, maar wel qua coherentie van denken. De ‘cannot classify’ subcategorie (Ud/cc) was overgerepresenteerd in de csa-ptts-groep. Deze groep had een negatieve aandachtsbias voor neutrale en angstige gezichten, de groep adolescenten met een angst- en/of depressieve stoornis alleen voor angstige gezichten. Er werden geen verschillen gevonden in emotionele gezichtenverwerking tussen diagnostische groepen. We vonden een unieke relatie van onverwerkt-gedesorganiseerde gehechtheid en een algemene psychopathologiefactor met grijzestofvolume, wittestofbanenintegriteit en functionele connectiviteit van de hersenen in rust voor onverwerkt-gedesorganiseerde gehechtheid. Onverwerkt-gedesorganiseerde gehechtheid was geassocieerd met lateralisatie van het brein naar links qua amygdala-functionele connectiviteit van de hersenen in rust en volume van de hippocampus.

Jackie June ter Heide

‘Moral injury’ of moreel trauma is een relatief nieuw begrip in het psychotraumaveld, dat refereert aan moreel lijden na het meemaken van potentieel moreel traumatische ervaringen. Het is een aantrekkelijk, maar nog vaag omschreven concept dat klinisch steeds meer in zwang raakt en breed geïnterpreteerd wordt. Daardoor ontstaat het risico dat het concept verliest aan klinische bruikbaarheid. In dit artikel worden de drie centrale elementen van moreel trauma – morele overtuigingen, potentieel moreel traumatische ervaringen en morele klachten – besproken aan de hand van de literatuur. Deze elementen indachtig wordt gepleit voor een beperkte interpretatie van het begrip moreel trauma en wordt een aantal gevalsbeschrijvingen van vermeend moreel trauma langs de meetlat gelegd. Bij vermoeden van moreel trauma is de aanbeveling om zowel de moreel belastende gebeurtenissen als klachten te toetsen aan de bestaande werkdefinities en daarbij een zekere drempel van ernst te hanteren.

Kirsten Hauber

In dit artikel1 vat ik mijn recent verdedigde proefschrift ‘Personality disorders and insecure attachment among adolescents’ samen. In deze cohortstudie onderzocht ik jongeren met persoonlijkheidsstoornissen, onveilige hechting en zelfbeschadigend gedrag, die opvallend genoeg vaak in wetenschappelijk onderzoek worden buitengesloten. Ik wijt dit buitensluiten aan de veelheid aan problemen waar deze jongeren mee kampen en een star classificatiesysteem. De gebruikte modellen schieten tekort, omdat de overlap met ernstige problemen buiten de modellen valt, terwijl juist de overlap hun ernstige problematiek kenmerkt. Ik beschrijf de noodzaak van een dimensioneel classificatiesysteem waarmee hulpverleners vat kunnen krijgen op ernstige problemen, zoals gelijktijdig aanwezig zijn van persoonlijkheidsstoornissen, onveilige gehechtheid en zelfbeschadiging. Een dimensioneel model houdt rekening met de invloed van puberteit, hechtingsonveiligheid en dynamiek van een adolescent met familie en leeftijdgenoten. De genoemde doelgroep is bovendien toegankelijker voor wetenschappelijk onderzoek dan gedacht. Door jongeren schriftelijk op hun behandeling te laten reflecteren, is relevante informatie te verkrijgen waarmee de nodige zorg op maat geboden kan worden en uitval kan worden voorkomen. Verschillende nieuwe ontwikkelingen suggereren bovendien dat nadruk moet komen te liggen op het verbeteren van veerkracht en op verbondenheid met anderen, in plaats van alleen op symptoomvermindering. Mijn onderzoek sluit hierop aan door het belang van verbinding met anderen te tonen om emotioneel te kunnen groeien in de adolescentie. Dit is een uitdaging voor onze moderne samenleving, waarin eenzaamheid een groot sterfterisico voor mensen vormt.

Danielle Oprel

Ina Leeuw

Maud Schaepkens