Dit onderzoek peilde de tevredenheid van mensen met een misbruikgeschiedenis over de behandeling die zij na 2007 in de ggz in Nederland hebben gehad. Driekwart van de 216 respondenten gaf een voldoende rapportcijfer of meer. Er bleek een significant verband tussen ernst van de problematiek en tevredenheid over de behandeling; mensen met ernstiger problematiek waardeerden hun behandeling lager. Er werd geen verband gevonden tussen problemen rond automutilatie/suïcide en tevredenheid over de behandeling. Mensen bij wie in de behandeling aandacht werd besteed aan verwerken van hun misbruikervaringen waren positiever over hun behandeling dan wanneer dit niet gebeurde. Dit was ook het geval naarmate de hulpverlener vriendelijker was en meer respectvol, de communicatie binnen de behandeling beter verliep en de behandeling meer rust, geruststelling en steun bood.

Klinisch-theoretisch wordt zowel de hechtingstijl van de patiënt als van de therapeut als relevant verondersteld voor het therapieproces en het therapieresultaat. Met name voor de hechtingstijl van de patiënt worden deze associaties in empirisch onderzoek wel gevonden, zij het niet heel sterk. Opvallend is dat er in dit verband nog weinig onderzoek is gedaan naar de hechtingstijl van de therapeut, hoewel in de literatuur overtuigend empirisch onderzoek kan worden gevonden dat het voor het behandelresultaat belangrijker is wie de behandeling geeft (therapeut-effect) dan welk therapiemodel (therapie-effect) deze hanteert. Mogelijke redenen voor de zwakke associaties worden besproken en een gemotiveerd pleidooi wordt gehouden voor verder onderzoek naar therapeutkenmerken die een gunstig beloop van een therapie bevorderen.

Bij een groep patiënten (n = 88) met persoonlijkheidsstoornissen die deelnamen aan groepsschematherapie op een klinische afdeling in een derdelijns behandelsetting, is de verandering in het algemeen psychologisch functioneren tijdens behandeling en bij follow-up onderzocht. Daarnaast is onderzocht of veranderingen in schemamodi en hechtingstijl tijdens de behandeling samenhangen met het algemeen psychologisch functioneren bij follow-up, gemiddeld 32,6 maanden later. Een intentie-tot-behandelinganalyse laat zien dat er geen significante verbeteringen waren in maladaptieve schemamodi en hechtingstijlen van begin tot eind van de behandeling. De adaptieve schemamodi verbeterden wel significant van begin tot einde behandeling. Aan het einde van de behandeling verbeterde het algemeen psychologisch functioneren significant met een matig tot groot effect, dat standhield bij follow-up. De resultaten ondersteunen het groeiende bewijs dat klinische groepsschematherapie bij kan dragen aan een verbetering in het adaptieve functioneren, ook bij een groep patiënten met persoonlijkheidsstoornissen die onvoldoende profiteerden van eerdere behandelingen.

‘Mag dit nog?’, grinnikt de professor terwijl hij zijn hand op de rug van mijn collega legt. ‘Of dit?’ Hij schuift zijn hand naar haar onderrug. Of eigenlijk: naar de grens tussen rug en bil. ‘Die #MeToo-beweging is toch veel te ver gegaan’, knipoogt hij, ‘straks mag er niets meer!’ Vervolgens propt hij zijn witte T-shirt en rommelige overhemd strakker in zijn broek, slobbert zijn glas sauvignon blanc leeg en grist een dampende bitterbal van een passerende schaal.

Een aantal jaren geleden was ik getuige van een hilarische lezing van Scott Miller over effectiviteit van psychotherapie. Hij presenteerde cijfers van de Olympische Spelen sinds de start in 1896. Op alle onderdelen zijn de tijden met minuten en soms zelfs uren verbeterd: de winnende tijd bij de marathon in 1896 zou op dit moment net genoeg zijn om deel te mogen nemen aan de wedstrijdmarathon van Boston of Chicago. Hoe komt het dan dat, ondanks al het onderzoek, de ontwikkeling van nieuwe methodieken en de scholing van psychotherapeuten, de effect size van psychotherapie nauwelijks is toegenomen in de afgelopen decennia?

Dick Bouman is als klinisch psycholoog en psychotherapeut werkzaam in zijn eigen praktijk. Naast psychotherapie biedt hij tevens (persoonlijke en executieve) coaching aan en consulten voor psychologen en psychotherapeuten die aan de slag gaan met het (door)starten van een eigen praktijk. Voor die laatste doelgroep schrijft hij ook het boek De ondernemende psychotherapeut.

Tot nu toe had ik ‘duurzaamheid’ toch vooral geassocieerd met zonnepanelen, statiegeld op plastic flessen en wat dies meer zij, maar ook in de psychologie kan je je op duurzaamheid richten. ‘Van duurzame mentale gezondheid is sprake bij afwezigheid van ernstige psychopathologie èn bij aanwezigheid van voldoende emotioneel, psychologisch en sociaal welzijn’, zo staat op de website van het congres. Ik neem aan dat hiermee wordt verondersteld dat dit ervoor zorgt dat problemen en tegenslag kunnen worden opgevangen, waarmee duurzaamheid wordt verkregen. Het vermogen tot aanpassing is daarbij cruciaal. ‘Investeren in duurzame mentale gezondheid leidt tot meer veerkracht, plezier en positief functioneren van mensen en organisaties,’ aldus de inleiding tot het congres.