22 januari Valeriussymposium ‘Psychotherapie: wat werkt en waarom?’ Organisatie: VUmc/GGZ inGeest. Locatie: VUmc te Amsterdam. Informatie: www.ggzingeest.nl.

De Nederlandse Vereniging voor Psychotherapie (NVP) hield dit jaar haar eerste lentecongres, met als titel ‘De wegen naar Rome’ en als thema ‘Eenheid in verscheidenheid’. In het congrescentrum ‘de Eenhoorn’ te Amersfoort, werd aandacht besteed aan de bijdragen van verschillende scholen en stromingen aan de psychotherapie. De dag ging onder andere over de rol van universele therapiefactoren, de rol van specifieke methoden en de vraag of het mogelijk is om bevindingen uit verschillende referentiekaders te laten doorwerken in één behandeling. Gezien de huidige tijdgeest, waarin een opleidingsinstituut soms

Patiënten met ernstige ‘onverklaarde lichamelijke klachten’ (OLK) blijken gebrekkig te mentaliseren. Zij hebben er moeite mee een verbinding te ervaren tussen lichamelijke verschijnselen en innerlijke toestanden. Daarom is tijdens intensieve klinische/deeltijdbehandeling een lichaamsgerichte mentalisatiefocus van groot belang. Therapeuten richten zich hierbij op lichaamssignalen van patiënten en van zichzelf. In hun interventies kan men categorieën onderscheiden die typisch zijn voor deze Lichaamsgerichte Mentalisatie-bevorderende therapie (L-MBT).

Stichting Centrum ’45 is een zorginstelling die zich richt op de behandeling van psychotraumaklachten als gevolg van oorlog, vervolging en geweld. Het gaat om cliënten met eerste- en tweede-generatieproblematiek, oude en jonge veteranen en vluchtelingen, maar ook cliënten met beroepsgerelateerde traumaproblematiek. Bij al deze doelgroepen zijn regelmatig ook persoonlijkheidsproblemen aanwezig die binnen onze instelling steeds meer aandacht vragen.In dit artikel betogen we hoe in onze visie moet worden omgegaan met de comorbiditeit van trauma- en persoonlijkheidsproblematiek. Eerst gaan we in op de behandeling van psychotraumaklachten en op onze keuze van een persoonlijkheidsmodel voor de behandeling van persoonlijkheidsproblematiek. Door beide benaderingen op elkaar te betrekken komen we tot één integratief model voor de indicatiestelling en behandeling van zowel trauma als persoonlijkheidsproblematiek. Dit leidt tevens tot de conclusie dat een op het individu gerichte aanpak de beste is.

Peter Daansen

Anton Hafkenscheid

Supervisie is een substantieel onderdeel van de postdoctorale opleidingen in de ggz. Uit een review van zeven jaar geleden (Hafkenscheid, 2015) kwam destijds naar voren dat er weinig evidentie was voor de werkzaamheid van supervisie. Onderzoek naar de werkzaamheid van supervisie bleek schaars, en het beschikbare onderzoek schoot methodologisch tekort. Dit artikel is een update van de eerdere review. Voor deze update konden aanzienlijk meer studies worden geïncludeerd dan voor de vorige. Met de bevindingen van de nieuwe studies neemt het ondersteunend bewijs voor de werkzaamheid van supervisie echter niet noemenswaardig toe. Ook de methodologische kwaliteit van de nieuwere studies bleek niet veel beter in vergelijking met de oudere studies. Verschillende auteurs hebben theoretische/filosofische of methodologische metaperspectieven op supervisie geformuleerd. Twee metamodellen worden uitgewerkt in het tweede deel van dit artikel. Ze kunnen wellicht helpen om nieuw onderzoek naar de werkzaamheid van supervisie methodologisch te verbeteren, maar ook beter te laten aansluiten bij de opgaven van de supervisiepraktijk. Stringent onderzoek naar de werkzaamheid van supervisie vereist namelijk standaardisering van supervisie-interventies, en die eis staat haaks op het ideaal van responsiviteit: een supervisie die optimaal is afgestemd op de unieke ontwikkelingspunten van de individuele supervisant. De kosteneffectiviteit van supervisie is bij een gestandaardiseerd supervisieaanbod wellicht eenvoudiger te berekenen dan bij een responsief (afgestemd, geïndividualiseerd) aanbod. Beide metamodellen impliceren dat responsieve supervisie weleens doelmatiger en effectiever zou kunnen zijn. De vraag naar de kosteneffectiviteit van supervisie is net zo lastig te beantwoorden als de vraag naar de kosteneffectiviteit van de twee andere pijlers van het postdoctoraal onderwijs in de ggz: cursorisch onderwijs en leertherapie.