Inleiding

Bram Bovendeerd

Voor u ligt het themanummer als eerste editie in onze samenwerking met de nieuwe uitgever, de Tijdstroom. Het vertrouwde tijdschrift in een nieuw jasje met ook een bijzonder thema: ‘Positieve psychotherapie’. Deze therapievorm sluit aan bij de door Machteld Huber en collega’s in 2011 geformuleerde nieuwe definitie van het begrip gezondheid: ‘het vermogen om zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen in het leven’ (Huber e.a., 2011, p.235). Deze definitie is inmiddels ook omarmd door de World Health Organization (who). Hiermee wordt gezondheid meer of anders dan ‘klachtenvrij zijn’. Naar analogie daarmee zien we ook steeds meer therapieën voet aan de grond krijgen die (mede) focussen op welbevinden.

Wanneer is een mens eigenlijk tevreden? Volgens Walburg (2015) is een mens redelijk tevreden over zijn leven als die zijn of haar talenten kan ontplooien en benutten, enkele betekenisvolle relaties heeft en een sociaal-maatschappelijke plek. Dit staat dus los van het gegeven of iemand daarbij al dan niet ook nog klachten heeft. Je zou ook tevreden kunnen zijn terwijl je psychische klachten hebt of ontevreden kunnen zijn terwijl je niet direct psychische klachten hebt. Welbevinden en klachten hebben wel een relatie met elkaar, maar zijn niet hetzelfde.

Is dit nu allemaal nieuw? Nee, zeker niet. De oude Grieken hadden al verschillende goden die met gezondheid te maken hadden. Een van de meest bekende is Asklepios, god van de geneeskunst, wiens staf met slang eromheen, de Esculaap, nog steeds door artsen als symbool wordt gehanteerd. De oude Grieken kenden echter ook Hygieia, godin van de gezondheid, die niet zozeer het helpen genezen van kwalen als taak had, maar het behoud en uitbouwen van dat wat goed gaat. In de huidige therapeutische stromingen is er steeds vaker een vergelijkbare meerzijdige aanpak terug te vinden.

In het artikel ‘De betekenis van positieve psychologie voor de klinische behandeling’ geven Farid Chakhssi en Ernst Bohlmeijer een overzicht van de recente ontwikkelingen op dit gebied en geven verschillende voorbeelden van positief psychologische interventies (ppi’s). Fredrike Bannink gaat hierin verder en laat zien hoe dit ook toegepast kan worden in cgt-behandelingen.

Of deze therapievorm niet alleen als aanvulling op meer klachtgerichte benaderingen kan worden gezien maar ook als primaire behandeling, wordt onderzocht en beschreven in het artikel over het pilotonderzoek naar de effecten en ervaringen van welbevindentherapie door Ernst Peeneman, Lieke Christenhusz en Karin van Doesum. Meer onderzoek op dit gebied en de toepassing ervan is ook terug te vinden in de boekbespreking van Rianne Kloppenburg over het boek Geluk en optimisme. Een bewezen werkzaam programma op basis van positieve psychologie van Peters en Smeets.

Wat de oude Grieken al wisten – dat het realiseren van waardevolle doelen veelvuldig gepaard gaat met aanvaarding van onvermijdelijke pijn of beperkingen – wordt tot slot mooi omschreven in het laatste artikel in dit themanummer ‘Acceptance and commitment therapy bij chronische pijn’, van Karlein Schreurs. Ik wens u veel leesplezier.

Literatuur

Huber, M., Knottnerus, J.A., Green, L., Horst, H. van der, Jadad, A.J., Kromhout, D. e.a. (2011). How should we define health? BMJ, 343(4163), 235-237.

Walburg, J.A. (2015). Positieve Gezondheid: Naar Een Bloeiende Samenleving. BSL: Houten.