Het zit erop, de vierjarige opleiding tot psychotherapeut. Het moment waar zolang naar uitgezien is. Maar niets is veranderlijker dan de mens, want nu het zover is ga ik het toch ook weer missen. De tweewekelijkse bijeenkomsten, de vele oefensessies, de nieuwe invalshoeken en inzichten, de docenten, de groepsgenoten.
Het is haast een geruststelling te merken dat je ook na je opleiding nog niet af bent. Dan volgt de invulling van de verdere specialisatie, de verdieping. En voor een integratief opgeleide psychotherapeut kan dat nog een aardige uitdaging inhouden. Wat voeg ik toe aan mijn persoonlijke melange aan behandelinterventies? Wat wordt mijn persoonlijke handtekening en hoe geef ik invulling aan de belofte van integratief therapeut zijn?
‘Een behandelplan en interventies op maat voor iedereen’. Geen geringe opgave, dat vraagt tegelijk specialist en generalist te zijn, van alle markten thuis. Dat zorgt ervoor dat ik nu al met mijn boodschappenlijstje klaarzit om vervolgopleidingen te plannen in verschillende richtlijnbehandelingen. EMDR … check! Schematherapie … check! IPT … check! (En misschien, ach vooruit, dan ook AFT … check!) Dat worden nog drukke tijden. En dan is er natuurlijk ook nog wel wat werk aan de winkel om mijn dominante oriëntatie verder vorm en inhoud te geven. Mijn opleiding heeft ons afgeleverd met enige voorsprong voor registratie als person-centered therapeut, maar bij aanmelding bij de vereniging blijkt dat er nog wel wat aanvullende eisen en wensen bij komen, zoals leertherapie, cursussen, congressen, regionale bijeenkomsten – en mogelijk ook nog een verdieping naar EFT-therapeut? Afscheid van het lezen, doorgronden en oefenen is dus nog lang niet in zicht. Therapeut zijn betekent éducation permanente en naast alle aanvullende opleidingen is de spreekkamer ook een voortdurend leerterrein.
Wel definitief is het afscheid van mijn opleidingsgroep: PT13A. Nooit van mijzelf gedacht dat vijf tekens zo’n emotionele waarde kunnen hebben. Mocht ik in het verleden weleens lacherig gedaan hebben over mensen in bedrijven die zich volledig identificeren met hun afdeling, verwoord in een onpersoonlijke afkorting als GOwest of BU4, dan trek ik dat nu schielijk terug. Dolend door de gangen van het RINO, voelde ik me altijd weer thuis als het onderkomen van PT13A op het informatiebord stond aangegeven. Ook bij de feestelijke diploma-uitreiking, in de prachtige historische omgeving van het Utrechtse Paushuize, werden wij afstudeerders in persoonlijke woorden toegesproken als, u raadt het al, ‘PT13A’. De lichting psychotherapeuten uit 2013, groep A. Als een militaire eenheid die onderscheiden wordt na het behalen van een missie. Iedereen heeft het diploma behaald, PT13A zwaait af en is niet meer.
Ook afscheid van het opleideling-zijn. Altijd een vreemd woord gevonden trouwens, ‘opleideling’. Verwoed poets ik overal i. o. vanaf: praktijkwebsite, visitekaartje en e‑mailhandtekening. Dat geeft direct een ‘volwaardiger’ gevoel dat aansluit bij de groei die we doorgemaakt hebben. Een gevoel van: ‘Ik kan het nu zelf wel.’ Als een jongvolwassene die het huis verlaat, met een beetje genoeg van alle (soms bevoogdende) opmerkingen en adviezen van zijn ouders. Op eigen benen nu.
Eindelijk dan ook afscheid van het BIG-loze bestaan. Misschien wel het meest begeerlijke onderdeel van de studie, voor ingewijden dan. Het geeft toch het gevoel dat je er nu echt bij hoort, als professional. Tegelijk geeft deze onderscheiding ook weer nieuwe plichten en verantwoordelijkheden: verschillende registraties, aansprakelijkheden en contracten. Zeker als je, zoals ik, graag zelfstandig gevestigd bent, begint het woud aan registraties dan pas echt.
De donderdag zal nooit meer zijn wat die geweest is. Afscheid van onze vaste opleidingsdag. Hoe zeer het ook eindeloos leek, om de week de middag en de avond les, laat het nu toch een lege plek achter. Uit eerbied en gewoonte plan ik zelden iets in op de donderdagavond. Gereserveerd voor studie en contemplatie.
Misschien wel het meest roerende afscheid, is het afscheid van de groep. De mensen met wie ik vier jaar veel gedeeld heb, tijdens de lessen, intervisie, oefeningen en in de groepsdynamiek. Vertrouwde gezichten met wie frustraties, overwinningen en allerhande levensgebeurtenissen gedeeld zijn, want tijdens de opleiding gaat het leven gewoon door. Ziekten, geboorten, scheidingen en bruiloften hebben de vier opleidingsjaren doorkruist. Kan het zijn dat je elkaar dan opeens niet meer ziet? Het voelt een beetje alsof je afstand doet van je familie. Vrolijk zwaaiend met bloemen en diploma’s riepen we elkaar toe; ‘Tot snel weer, hè? We blijven elkaar toch wel zien?’ Het komt op dat moment niet in je op om adieu te zeggen, maar afscheid is het wel, waarna ieder zijn eigen weg gaat.
Afscheid tot slot ook van deze column waarin ik jaarlijks verslag heb gedaan van de wetenswaardigheden van een opleideling. Best wel een lastige opgave. Niet te veel uit de school klappen, maar toch een natuurgetrouw beeld schetsen van wat er met je gebeurt tijdens de psychotherapieopleiding. Zodanig dat de lezer er ook nog iets aan heeft. Of op z’n minst geamuseerd wordt en misschien aan de eigen opleidingstijd terugdenkt.
Ooit vertelde iemand mij dat de terugweg altijd korter aanvoelt dan de heenweg. Hetzelfde geldt denk ik voor de opleiding. Vooruitkijkend leek het oneindig, terugkijkend is het in een vloek en een zucht voorbijgegaan. Met gemengde gevoelens besluit ik dan ook deze laatste column. Adieu!
