Frederike Bannink (2015). Posttraumatisch succes. Optimaal functioneren met positieve psychologie en oplossingsgerichte therapie. Amsterdam: Pearson. 360 p., € 40,-

Frederike Bannink schrijft veel, en daar mogen cliënten en therapeuten blij mee zijn. Van haar hand hebben we al meer dan dertig (!) boeken mogen ontvangen, regelmatig in samenwerking met experts op specifieke gebieden. Oplossingsgerichte therapie en positieve psychologie zijn haar bronnen; coaching, leidinggeven, mediation, supervisie en uiteraard therapie haar domeinen. Behalve in het Nederlands verschenen er publicaties in het Duits en Engels. Het boek ‘Posttraumatisch succes’ verscheen oorspronkelijk in het Engels, onder de titel ‘Post traumatic success. Positive psychology and solution-focused strategies to help clients survive and thrive’. Als mental health-trainer van Artsen zonder Grenzen bezocht ze vele conflictgebieden, die haar inspireerden tot het schrijven van dit boek.

Voor degenen die bekend zijn met oplossingsgerichte therapie (OT) en positieve psychologie (PP) zal dit boek behalve een feest der herkenning ook een enorme bron van specifieke toepassingen zijn op het gebied van behandeling voor mensen die traumatische ervaringen hebben opgedaan. Voor hen die hier niet mee bekend zijn, is het een verfrissende eyeopener en een schatkamer aan vaardigheden, oefeningen, casuïstiekbeschrijvingen en voorbeeldvragen.

De oefeningen hebben titels als ‛Dankbaarheidsdagboek’, ‛Brief voor donkere dagen’ of ‛Je beste zelfportret’. Bij deze laatste oefening wordt de cliënt uitgenodigd om tien tot twintig bekenden te verzoeken om verhalen te schrijven over momenten waarop de cliënt iets positiefs deed. De cliënt analyseert deze op gemeenschappelijke thema’s, verrassingen en inzichten, en schrijft op grond daarvan het beste zelfportret.

Posttraumatisch succes, in de definitie van O’Hanlon, omvat drie aspecten: verbetering, veerkracht en verrijking. Verbetering houdt herstel van pathologie in tot een normale, vroegere toestand. Veerkracht is het vermogen om een gevoel van welbevinden te behouden wanneer negatieve gebeurtenissen plaatsvinden. En verrijking betreft de posttraumatische groei ofwel de positieve veranderingen die stressvolle gebeurtenissen met zich mee kunnen brengen. Denk hierbij aan de verdieping van relaties met belangrijke anderen, ontdekking van nieuwe mogelijkheden, bewustwording van persoonlijke kracht en talenten, toename van spiritueel of religieus besef en toename van waardering voor het leven (Tedeschi en Calhoun 1996).

Na drie hoofdstukken waarin de theoretische achtergronden centraal staan, gaat Bannink over op de praktijk en volgt in het boek een gedeelte dat voor elke therapeut relevant is. Zij beschrijft verschillende toepassingen om de drie V’s in een behandeling te bevorderen. Allereerst beschrijft zij het creëren van een context voor verandering, waarin de therapeutische alliantie en het bevorderen van de veranderingsbereidheid van cliënten een belangrijke rol hebben. Daarna volgen enkele hoofdstukken over het belang van doelen, over manieren waarop deze doelen te bereiken zijn en hoe de vooruitgang mogelijk te maken is. Huiswerksuggesties, talloze praktische handreikingen om een behandeling methodisch vorm te geven en de beschrijving van vervolgsessies maken het een compleet handboek. In het afsluitende hoofdstuk, met een uitgebreide vraag-en-antwoordlijst, gaat de auteur in op veelvoorkomende ‘problemen’ die je als therapeut kunt tegenkomen en beschrijft zij hoe je hiermee kunt omgaan. Een reeks bijlagen, met daarin verschillende protocollen, maakt het boek helemaal af.

De invloed van de positieve psychologie is in dit boek het meest merkbaar in deel III, waarin sociale veerkracht onder de loep genomen wordt. Zo werkt het hebben en bevorderen van relaties beschermend tegen de negatieve gevolgen van een trauma. Steunend is daarom het gedeelte waarin de therapeut zelf besproken wordt en aandacht wordt besteed aan de beschermende rol van relaties tegen secundaire posttraumatische stress. Het bouwen aan veerkrachtige teams helpt om psychologen in staat te stellen de drie V’s te optimaliseren in het leven van cliënten en daar zelf fit bij te blijven.

Andere boeken over de behandeling van trauma zijn zeker niet overbodig geworden door deze publicatie. Vooral de behandeling van complex trauma zal een veel bredere aanpak vragen van een therapeut. Maar het behandelarsenaal van therapeuten wordt door het lezen van dit boek wel uitgebreid en verdiept, hetgeen het lezen zeker de moeite waard maakt.

Literatuur

Tedeschi, R. G., & Calhoun, L. G. (1996). The Posttraumatic Growth Inventory: measuring the positive legacy of trauma. Journal of Traumatich Stess, 9, 455–471.