De vrouw die contact met mij zocht kwam heel gedecideerd over, toen ik vroeg hoe ze bij mij en onze praktijk in het centrum van Amsterdam terechtgekomen was. ‘Ja, u bent mij aangeraden. Ik kom uit Steenwijkerwold en via een vriendin, die psychologe is, werd mij duidelijk dat ik voor een echt goede therapeut naar de Randstad moet komen. Voor mijn problemen heb ik een therapeut van de beste kwaliteit nodig, dus heb ik geen andere keuze.’ Haar wens om zo’n lange reis voor gesprekken met mij af te leggen streelde mijn ijdelheid, maar riep tegelijk verwarring op. Had ze wel goed gelezen dat ik een psychotherapeut in opleiding ben? Wat was een therapeut van goede kwaliteit voor haar? En op basis van welke afwegingen was zij tot een keuze gekomen?

Het voorval blijft me bezighouden. Wat bepaalt of ik straks als afgestudeerd psychotherapeut van goede kwaliteit ben? Als het aan de verzekeraar ligt, is dat het toepassen van evidence-based technieken, conform landelijke richtlijnen en met aantoonbare klachtreductie, bij zo kort mogelijke behandeling. Als het aan de opleiding ligt, is het dat een therapeut vanuit meerdere oriëntaties kan denken en werken, aansluitend op het behandeldoel, de wensen en problematiek van de cliënt. Als het aan verschillende docenten in de opleiding ligt, zit ’m dat vooral in de empathische en authentieke houding van de therapeut en diens vermogen om te steunen, exploreren, verdiepen, duiden en confronteren. Als het, tot slot, aan de beroepsverenigingen ligt, is kwaliteit gekoppeld aan opleidingen en registraties.

Nogal wat verschillende criteria dus, die elkaar kunnen aanvullen maar ook tegenspreken. Ik kom er voor mijzelf dan ook niet uit, om een eenduidig beeld van een ‘klassetherapeut’ te geven. De kwaliteit van een psychotherapeut is zo goed als de werkrelatie, het therapeutisch proces en het behaalde resultaat. Zou de vrouw die zich bij mij aanmeldde dat ook zo zien?

De vraag die bij me opborrelt, is hoe haar zoektocht naar een goede therapeut is verlopen van Steenwijkerwold naar Amsterdam. Welk keuzeproces heeft ze doorlopen, om uiteindelijk bij mij aan te kloppen? Het valt me op dat mensen die een therapeut zoeken, vaak geen idee hebben waar ze moeten beginnen. BIG-registraties en titels - het zegt ze weinig tot niets. Een psycholoog is een psycholoog. En dan bestaan er nog psychiaters, voor als het echt heel slecht met je gaat.

Nu wordt het onze cliënten ook niet gemakkelijk gemaakt, met alle gradaties van gz-psycholoog, psychotherapeut tot klinisch psycholoog, hbo-psychologen en universitair geschoolde klinisch psychologen, die we voor het gemak basispsychologen noemen. Ga d’r maar aan staan. Het woud aan geboden therapieën, zienswijzen en specialisaties maakt het evenmin transparant. Wat ik merk, is dat mensen die hulp zoeken vooral letten op de locatie en of de psycholoog vergoed wordt door de verzekeraar - wat ook niet altijd helder is. Het is veel makkelijker voor mensen om een trefzekere keuze voor een hotel of restaurant te maken, dan voor een psychotherapeut. De Michelin-gids geeft precies aan wat je waar kunt verwachten, van welke kwaliteitsniveau. Zelfs wat de moeite van het omrijden waard is, dus ook een tocht naar Amsterdam.

In feite kunnen mensen tegenwoordig voor bijna elke keuze een functionerend classificatie- of vergelijkingssysteem vinden. Of het nu om een zorgverzekeraar, ziekenhuis, energieaanbieder, auto of televisie gaat. Het lijkt niet meer dan een kwestie van tijd, voor er een systeem op de markt komt dat ook ‘zielenknijpers’ op een begrijpelijke wijze categoriseert en rangschikt.

Voor mijn toekomstperspectief is het de moeite waard om daar eens op vooruit te lopen. Hoe zou een Michelin-gids voor psychotherapeuten er bijvoorbeeld uit kunnen zien? Welke kwalificaties zouden optellen tot een of meer sterren? Een gemiddeld tevredenheidscijfer van cliënten, kennis en ervaring, kwaliteit van de behandelomgeving, effectiviteitspercentages, procentuele klachtenvermindering of duurzaamheid van het effect? Ik zie u rillen en de verzekeraar blij worden. Stuk voor stuk kwalificaties die geen recht doen aan de complexiteit van de totale therapie-ervaring.

Dat laat echter onverlet dat er meer serieuze aandacht moet komen voor een betere vergelijking van het therapeutisch aanbod. Ik vraag me soms af of psychotherapeuten het eigenlijk wel aandurven om een onderscheid in kwaliteit te erkennen. In onze opleiding wordt voorzichtig gestart met competentiegericht leren. Dat is een lijst met competenties wat betreft psychotherapeutisch handelen, communicatie en professionaliteit, waarop ik zelf mijn voortgang mag aangeven. Indicatoren als adequaat handelen en professionele opstelling sieren de lijst, ik zou mezelf er geen onvoldoende voor durven geven.

Maar hoe hard kan ik straks zeggen dat ik als psychotherapeut goed, beter of best ben? De tocht van Steenwijkerwold naar Amsterdam meer dan waard? Net zoals mijn kapper me de keuze biedt tussen een juniorkapper, seniorkapper of begenadigde haarstylist, met bijpassende tarieven. Zo moeilijk kan het dus niet zijn. Anders gaan mensen zelf wel ordening aanbrengen, en moet ik het straks hebben van de hoeveelheid likes, sharing of retweets, om mijn naam en faam als psychotherapeut te bepalen.

Voor nu moet mijn nieuwaangemelde cliënte het maar doen met mijn ongeclassificeerde hoeveelheid professionaliteit, toewijding en ontluikende competenties, om te ondervinden of ze bij een talentvolle sterrentherapeut terechtgekomen is.