Bij het begin van dit millennium, januari 2000, verschijnt de naam van Max Lauteslager voor het eerst in het colofon van hetTijdschrift voor Psychotherapie (TvP). Hij begint dan zijn werk als eindredacteur voor het Tijdschrift. Vanaf januari 2002 staat zijn naam ook vermeld bij het redactiebureau, maar in feite was Max al eerder op het redactiebureau werkzaam. Toen het destijds moeilijk bleek een goede opvolger voor Heleen Bal te vinden, die jarenlang het redactiebureau runde, bleek Max bereid ook deze functie op zich te nemen. Nu hij 65 is geworden, neemt hij afscheid van zijn werk in beide functies.
Hoewel Max een respectabel aantal jaren aan het TvP verbonden is geweest, langer dan welke redacteur of hoofdredacteur dan ook (mijzelf inbegrepen), had ik de indruk dat het nog een veel langere periode was. Ik vermoed dat dit voor veel meer mensen geldt. Max en het TvP zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden geraakt. Tot 2005 heb ik met Max samengewerkt als hoofdredacteur, de laatste jaren heb ik vanuit het bestuur van de Stichting TvP met hem te maken gehad. Zonder overdrijving kan worden gezegd dat het turbulente jaren zijn geweest.
Toen Max hoorde dat ik namens het bestuur iets zou schrijven ter gelegenheid van zijn afscheid liet hij de hoofdredacteur weten niet alléén maar brave complimenten te verwachten: ‘Want ik heb natuurlijk veel mensen (meer redacteuren en hoofdredacteuren dan auteurs overigens) de gordijnen in gejaagd met mijn onverbiddelijke kritiek. Dat mag best gezegd worden. Jullie hoeven me niet te sparen.’ Ik had het zelf niet beter kunnen formuleren.
Als eindredacteur stelde Max hoge eisen aan de teksten die hij onder ogen kreeg. Hij vond het niet alleen zijn taak toe te zien op zorgvuldig en helder taalgebruik, ook leverde hij scherp inhoudelijk commentaar als de tekst daar in zijn ogen aanleiding toe gaf. Zowel de auteur als de voor die tekst verantwoordelijke redacteur kon rekenen op zijn kritische feedback. Max kon zich oprecht boos maken over een gebrek aan kwaliteit en vergat dan wel eens dat juist als het gaat om feedback op auteursc’est le ton qui fait la musique. Overigens wist Max vaak wel de juiste toon te treffen en dat leverde niet alleen dankbare auteurs, maar ook betere artikelen voor het tijdschrift op. En dat laatste was natuurlijk waar hij op uit was.
Ook in zijn functie op het redactiebureau bleek vanaf het begin zijn grote betrokkenheid bij het TvP. Hij vond het hierbij vanzelfsprekend dat de hoge eisen die hij aan zichzelf stelde, ook zouden gelden voor de redactie. Regelmatig sprak hij zijn bewondering en waardering uit voor de redactieleden, die het werk voor het TvP naast hun drukke baan deden, maar dat weerhield hem er niet van ook kritiek op het functioneren en de tekortkomingen van de redactie te geven. In het beste geval souffleerde hij de hoofdredacteur als er naar zijn idee ‘bijgestuurd’ moest worden, maar in de hitte van de strijd kon Max ook wel eens ongecensureerd direct commentaar leveren. Naast de conflicten die dat soms opleverde, zorgde de (over)betrokkenheid van Max er ook voor dat op de kritieke momenten waarop de redactie wellicht niet optimaal functioneerde het noodzakelijke werk voor het TvP toch werd gedaan. Dat de lezer de afgelopen jaren toch elke twee maanden het blad op de deurmat vond, is voor een belangrijk deel zijn verdienste geweest.
Hoewel Max geen psychotherapeut is, ontbreekt het hem niet aan een uitgesproken mening over ons vakgebied en die mening steekt hij niet onder stoelen of banken. Het was dan ook onvermijdelijk dat Max de behoefte had om met enige regelmaat zelf als auteur voor het TvP op te treden. Al in zijn eerste bijdrage aan het TvP uit 2002, een congresverslag, maakte hij duidelijk welke onderwerpen hem na aan het hart liggen: de plaag van het biologisch determinisme en de eenzijdigheid en beperktheid vanevidence-based psychotherapie. Over deze onderwerpen raakte Max niet uitgeschreven en ik herinner me nog goed de polemiek die hij voerde over ‘25 jaar biohysterie’, de ondertitel van zijn spraakmakende artikel ‘De hersenen van Ulrike Meinhof’ uit 2003. Als het aan hem had gelegen waren er veel vaker polemieken in het TvP gevoerd en als niemand anders hierin het initiatief wilde nemen, deed hij dat graag zelf. Hoewel ik de polemiek zelf ook niet schuw, heb ik destijds als hoofdredacteur regelmatig op de rem getrapt bij Max, niet alleen vanwege de lengte van sommige van zijn bijdragen, maar ook vanwege de ingewikkelde situatie die kon ontstaan door de verschillende petten die Max in dit geval droeg. In die zin konden de bijdragen van Max ook explosief materiaal zijn in de samenwerking met de redactie.
Ik hoop dat ik met deze terugblik heb voldaan aan de opdracht van Max hem niet te sparen en dat deze afscheidswoorden voor hem geen aanleiding vormen om alsnog een polemiek met mij te gaan voeren. Wellicht dat het gehalte aan brave complimenten te laag is. Daarom wil ik hem namens het bestuur en de redactie oprecht bedanken voor zijn jarenlange inzet voor en betrokkenheid bij het TvP. Voor de toekomst wensen wij hem alle goeds.
