Na een prachtige aftrap van deze jaargang met het themanummer over naastbetrokkenen ligt hier het eerste reguliere nummer van 2014, met hopelijk weer voldoende stof tot nadenken.We beginnen in dit nieuwe jaar, dat inmiddels al niet meer zo nieuw is, met een nieuwe rubriek: Getoetst. Hierin zullen artikelen verschijnen uit proefschriften die relevant zijn voor de psychotherapie.

In het voorjaar van 2007 overleed Donald J. Kiesler, emeritus hoogleraar aan de Virginia Commonwealth University in Richmond (VS). Hij was een belangrijk denker en onderzoeker op het gebied van de psychotherapie. Vier onderwerpen en gebieden waarop hij een belangrijke invloed heeft gehad, worden in dit artikel besproken: 1.zijn onderzoeksbijdrage aan het roemruchte Wisconsin-project in de jaren ’60, onder leiding van Carl Rogers;2.zijn baanbrekende artikel over de ‘uniformiteitsmythe’ in psychotherapieonderzoek uit 1966;3.de ontwikkeling van zijn interpersoonlijke communicatietheorie en -therapie (ICT) in de jaren ’80 en ’90;4.de ontwikkeling van de Impact message inventory circumplex (IMI-C), een innovatief interpersoonlijk meetinstrument dat het psychotherapeuten mogelijk maakt om van zichzelf ‘objectieve’ tegenoverdrachtreacties te registreren.

Jolanda Maas, Djordje Basic, Nicole van den Bogerd
Studenten zijn vatbaar voor psychische problemen en kunnen mogelijk profiteren van een combinatie van kortdurende oplossingsgerichte therapie (KOT) en aspecten van natuurtherapie. Het onderzoek heeft drie doelen: onderzoeken (1) of het aanbieden van een eenmalige KOT-sessie gegeven door getrainde masterstudenten klinische psychologie effect heeft op het verminderen van mentale gezondheidsproblemen, depressieve symptomen, uitstelgedrag en het verbeteren van zelfeffectiviteit, (2) of de effectiviteit verschilt bij aanbieding in verschillende omgevingen en (3) of de omgeving invloed heeft op mechanismen die eventuele verschillen tussen het geven van de sessie in verschillende omgevingen kunnen verklaren, te weten ervaren stress, positieve en negatieve emoties en therapeutische alliantie. 257 gezonde studenten werden willekeurig toegewezen aan een KOT-sessie binnen (n = 87) of buiten in een stedelijke (n = 93) of natuurlijke omgeving (n = 77). Studenten vulden vragenlijsten in een dag voor de sessie, direct voor en na de sessie, later op de dag van de sessie en twee weken na de sessie. T-testen en Mixed Anova’s zijn uitgevoerd om de effecten te achterhalen. Studenten rapporteerden twee weken na de sessie significant minder mentale gezondheidsproblemen (Cohens d = -0,484), depressieve symptomen (Cohens d = -0,287) en uitstelgedrag (Cohens d = -0,472) en meer zelfeffectiviteit (Cohens d = 0,374). De effecten waren in alle drie de omgevingen vergelijkbaar. Studenten die de KOT-sessie in de natuurlijke omgeving ontvingen, vonden de omgeving aantrekkelijker en de omgeving werkte volgens hen meer herstellend. Ondanks dat droeg de sessie in alle drie de omgevingen op een vergelijkbare manier bij aan vermindering van stress en negatieve emoties en aan verbetering van positieve emoties, en was de therapeutische alliantie vergelijkbaar in alle drie de omgevingen. De aangeboden KOT-sessie kan, ongeacht de omgeving waarin het aangeboden wordt, een positieve invloed hebben op het welzijn van studenten. Het aanbieden van een sessie in de natuur kan waardevol zijn, omdat studenten de natuurlijke omgeving aantrekkelijker vonden en als meer herstellend ervoeren.

Volgens de multidisciplinaire richtlijnen is EMDR een van de meest geschikte psychologische interventies bij relatief eenvoudige vormen van PTSS. Veteranen hebben een verhoogde kans op complexere vormen van PTSS. In onderhavig onderzoek wordt eerder onderzoek gerepliceerd en wordt getoetst in hoeverre door oorlogsveteranen gerapporteerde dalingen in emotionaliteit bij EMDR-sessies zich vertalen in verbeteringen op een gevalideerd meetinstrument met een bredere effectmaat. De dalingen in de lijdenslast van de traumatische beelden, gerapporteerd tijdens en tussen de EMDR-sessies, vertalen zich niet in dalingen in scores op deze effectmaat. Slechts enkele patiënten profiteren substantieel van de EMDR-behandeling. Bevindingen suggereren dat het succes van een EMDR-behandeling enigszins toeneemt naarmate er minder complicerende achtergrondkenmerken zijn. Hoe ongunstiger de uitgangssituatie van de patiënt, des te moeilijker kan worden volstaan met geïsoleerde behandeltechnieken zonder de context in acht te nemen. In de discussie wordt de trend bekritiseerd om behandelmethoden die empirisch ondersteund zijn voor een bepaalde aandoening, op grond van weinig verder onderzoek al toe te passen bij andere aandoeningen. Meer voorzichtigheid is hierbij geboden.