Femke Truijens, gastredacteur

Merlijn Olthof, Benjamin Aas, Rineke Bossenbroek, Robin van den Bergh, Florens Goldbeck, Nora Daniels-Wredenhagen, Anna Lichtwarck-Aschoff
In dit artikel bespreken we twee onderzoeken naar casusbeschrijvingen met idiografische systeemmodellen (ISMs) en gepersonaliseerde procesmonitoring op basis van deze casusbeschrijvingen. Als geïntegreerd onderdeel van hun behandeling maakten meer dan vierhonderd cliënten samen met hun behandelaren een persoonlijke casusbeschrijving in de vorm van een netwerk (het ISM) en vulden tijdens hun behandeling dagelijks een vragenlijst in die gebaseerd was op hun ISM. We onderzochten de inhoud van de ISM’s met thematische analyse en vonden dat de ISM’s sterk geïndividualiseerd waren en een breed scala aan thema’s bevatten. In het onderzoek van de dagelijkse vragenlijstdata vonden we dat, alhoewel bij iedere cliënt diens eigen veranderproces gemeten werd, we toch algemene veranderprofielen konden classificeren (bijvoorbeeld plotselinge of juist geleidelijke verandering) die ook relateerden aan de behandel­uitkomst. We eindigen het artikel met een reflectie op hoe gepersonaliseerde procesmonitoring gebruikt kan worden in behandeling en om inzicht over persoonlijke verandering te verkrijgen.

Christien Slofstra, Denise van der Wal (gedeeld eerste auteur), Gera Brondijk, Matthijs Ruiter, Nina Vollbehr, Melissa De Smet
Hoe gepersonaliseerd, breed en duurzaam herstel na psychiatrische zorg best in kaart gebracht kan worden, is een blijvend vraagstuk. Daarom hebben we in deze studie getracht herstel te begrijpen vanuit de belangijkste ervaren veranderingen van cliënten van het Centrum voor Integrale Psychiatrie (CIP). De belangijkste ervaren veranderingen konden worden begrepen als een multidimensioneel concept, gekenmerkt door toegenomen empowerment en persoonlijke balans, waarbij symptoomvermindering niet genoemd werd. Cliënten omschreven een proces richting een nieuwe, onverwachte situatie. Deze studie sluit aan bij de herstelbeweging en eerdere studies die aantonen dat de belangrijkste uitkomsten van behandeling in de ggz begrepen kunnen worden als een multidimensioneel concept. Bovendien onderstrepen de resultaten dat wat voor cliënten van belang is, verandert over de tijd. Dit vraagt van onderzoekers en clinici een dynamische kijk op uitkomst, die geëvalueerd wordt op een meer flexibele en persoonsgerichte manier, variërend over tijd en per context.

Lisanne Knol, Mike Huiskes, Tom Koole
Terwijl psychotherapie een voornamelijk talige activiteit is, dragen juist ook de stiltes tussen therapeut en patiënt bij aan de gezamenlijke betekenisvorming. In deze studie is in kaart gebracht hoe de sprekers in stiltedoorbrekende gespreksbeurten betekenis toekennen aan de stilte. Hiertoe is een collectie aangelegd van stiltes met een minimale duur van drie seconden die ontstonden tijdens natuurlijke gesprekken binnen een gerandomiseerde psychotherapietrial. Deze stiltes werden bovendien in een specifieke context geconstrueerd: beide sprekers maken namelijk expliciet geen gebruik van de mogelijkheid tot doorpraten – de patiënte door middel van verbale abstinentie, de therapeut door de productie van enkel een minimale respons (“mh mh”) – waar de stilte op volgt. Middels conversatieanalyse is onderzocht hoe sprekers in de aangrenzende uitingen de stilte dan weer doorbreken en er betekenis aan toekennen. Op basis van onze analyse zijn drie typen vastgesteld: (1) stiltes in de aanloop naar thematische afsluiting of (2) voortzetting en (3) stiltes die metacommunicatief geduid en als (therapeutische) gebeurtenis door de sprekers relevant worden gemaakt. Onze bevindingen tonen hoe therapeuten, met een voortdurende oriëntatie op de patiënt, stilte als therapeutisch gereedschap kunnen inzetten.

Danielle Oprel

Christine Brouwer, Hanneke Bot

Frank van der Horst en Sjoerd Colijn, redactie Tijdschrift voor Psychotherapie

Pim Cuijpers

Willem van der Does

Pim Cuijpers

Hanneke Bot

Anton Hafkenscheid

Maud Schaepkens, Frank van der Horst, Hanneke Bot, Sjoerd Colijn

Willem van der Does